رفتار اطلاع یابی

از دانشنامه آزاد علم اطلاعات و دانش شناسی
پرش به: ناوبری، جستجو

در هر نظام حیاتی، اطلاعات و ارتباطات به منزلة شریان حیات عمل می کند. جستجوی اطلاعات، کارکرد بنیادی انسان و برای بقا ضروری است. همان طور که مارچیونینی می گوید، لازمه زندگی برنامه ریزی و اجرای اعمالی است. برای انجام این کار، لازم است الگو ها (ادراکات) ذهنی معقولی از جهان داشته باشیم. برای تولید این الگوها به اطلاعات ـ یعنی هر چیزی که نیروی تغییر یک حالت ذهنی را داشته باشد نیاز داریم. از نظر مارچیونینی، اطلاع یابی فرایندی است که توسط خود زندگی هدایت می شود .و در دایره المعارف کتابداری و اطلاع رسانی آمده است : به الگوهای پیچیده رفتار و فعل و انفعالهای متقابل انسان هنگام جستجوی هر نوع اطلاعات رفتار اطلاعاتی اطلاق میگردد.و خاستگاه این مفهوم را به حوزه مطالعه استفاده کنندگان مربوط میداند.و لنکستر بازیابی اطلاعات را فرایند جستجو در میان مجموعه ای از مدارک می داند که هدف آن تعیین دسته ای از مدارک در حیطه موضوعی درخواست شده است. فرایند جستجو، فرایندی تعاملی است. تعامل بدین معناست که کاربر بر فرایند جستجو کنترل داشته و در این مسیر دست به انتخاب می زند.

تعریف

رفتار اطلاع‌یابی مجموعه فعالیت‌هایی است که یک فرد برای رفع نیاز اطلاعاتی خود انجام ‏می‌دهد. رفتار اطلاع یابی شامل اهداف ‏جستجوی اطلاعات، روش جستجو، مشکلات جستجو و ‏عوامل موثر بر آن می‌شود . رکن اساسی در رفتار اطلاع‌یابی، نیاز ‏اطلاعاتی است. پرسش در درون ذهن که فرد را برای یافتن پاسخ به تکاپو وامی‌‏دارد و فرد در روند یافتن پاسخ به‌این نیاز درونی، رفتاری را از خود بروز می‌دهد ‏که به‌آن رفتار اطلاع‌یابی می‌گویند . از نظر مارچیونی اطلاع یابی روندی است که در آن بشر هدفمندانه برای تغییر موقعیت دانش در تلاش است وی ویژگی اطلاع یابی را درحل مشکل میداند.اطلاع یابی فرایندی است که از نیاز اطلاعاتی آغاز شده و طی مراحلی اسناد و منابع اطلاعاتی با استفاده ازاستراتژیهای معین مورد جستجو قرار گرفته اطلاعات مورد نیاز پس از استخراج باز بینی و بررسی شده و در نهایت اطلاعات مورد نظر بازیابی میشوند و به حل مسئله منجر میشود.مطالعه رفتار کاوشگران در فرایند اطلاع یابی در تعامل با محیطهای اطلاعاتی را رفتار اطلاع یابی گویند.در رفتار اطلاع یابی چگونگی جستجو جمع آوری و بازیابی اطلاعات در محیط های اطلاعاتی گوناگون و رفتار های کاربران در تعامل با نظامهای بازیابی اطلاعات مورد بررسی قرار میگیرد. رفتار اطلاع یابی در حوزه علوم مختلف ازجمله کتابداری و اطلاع رسانی و روانشناسی و ارتباطات قرار میگیرد.

نیاز های اطلاعاتی

معمولاً برای طراحان نظامهای اطلاعاتی این سؤالها مطرح است که نیازهای اطلاعاتی افراد چیست و رفتار اطلاع یابی آنان چگونه است؟ یکی از مشکلات عمدة پژوهشگران در مطالعات استفاده کنندگان، تشخیص تفاوت میان نیاز اطلاعاتی و رفتار اطلاع یابی است. از نظر برخی صاحب نظران، مبحث نیاز اطلاعاتی در قلمرو علم اطلاع رسانی و پیش از آن در قلمرو کتابداری است نه در حوزه نظامهای اطلاع رسانی. اما رفتار اطلاع یابی به طور اخص در حوزه نظامهای اطلاع رسانی قرار می گیرد .رفتارهای آدمی از انگیزه ها و نیازهای خاص و در عین حال همگانی سرچشمه می گیرد. نیازهای اطلاعاتی می تواند زاده علائق انسانی، رشد جسمی و ذهنی، شرایط محیطی و تحصیلی باشد. نیاز اطلاعاتی، مفهومی ذهنی و نسبی است که فقط در درون ذهن فرد تجربه می شود. در واقع شناخت عدم اطمینان موجود است . چنانچه از نظر شخص نیاز فزاینده ای به رفع عدم اطمینان و رسیدن به مقصود وجود داشته باشد، مسئله در ذهن آگاه فرد بیش تر آشکار شده و به نیاز اطلاعاتی تبدیل می شود. این انگیزه خاص، نیازی را می آفریند که سرانجام به طرح یک پرسش یا مجموعه ای از پرسشها از نظام اطلاع رسانی ختم می شود. محققان مختلف بر جنبه های متفاوتی از نیازهای اطلاعاتی کاربران تکیه می کنند. نیازهای اطلاعاتی انواع مختلفی به شرح زیر دارد:

نیاز به اطلاعات جدید ـ نیاز به شفاف سازی اطلاعات دریافت شده پیشین ـ نیاز به تأیید اطلاعات پیش دانسته . 

نیازهای اطلاعاتی، درصدد یافتن جوابهایی برای سؤالهای زیر است:

  • چه اطلاعاتی مورد نیاز فرد یا گروه است؟ ـ فرد یا گروه مورد مطالعه به نیازهای اطلاعاتی خویش آگاهی دارند؟ ـ انواع اطلاعاتی که مورد نیاز است، کدام است؟ ـ چه عواملی در جریان ایجاد نیازها وجود دارد؟

هدف رفتارهای اطلاع یابی، رسیدن به جوابهایی برای این گونه پرسشهاست:

  • شخص برای یافتن نیازهای اطلاعاتی خود چه می کند؟ ـ چگونه منابع اطلاعاتی را انتخاب و آنها را جستجو می کند؟ ـ چگونه به آن دسترسی می یابد؟ ـ چه عواملی براین رفتار وی تأثیر می گذارد؟

کریکلاس اقدام فردی را که برای شناسایی پیامی در پیوند با نیازی ادراک شده صورت می پذیرد، رفتار اطلاع یابی می داند. به هرحال، کسانی که نیازهای اطلاعاتی شان برای آنان مشخص شده باشد، برای استفاده از منابع اطلاعاتی رفتارهایی را از خود بروز می دهند. ویلسون چهار نوع رفتار: رفتار اطلاعاتی رفتار اطلاع جویی، رفتار اطلاع یابی، رفتار استفاده از اطلاعات را از یکدیگر متمایز می کند. رفتار اطلاعاتی عبارت است از کل رفتار انسان در ارتباط با منابع و مجرا های اطلاعاتی شامل اطلاع یابی فعال و غیرفعال و کاربرد اطلاعات. از این رو، رفتار اطلاعاتی شامل ارتباط رودررو با دیگران، و نیز دریافت منفعلانه اطلاعات مثل تماشای آگهی های تلویزیونی بدون قصد انجام کاری با اطلاعات خاص ااست.رفتار اطلاع جویی عبارت است از جستجوی هدفمند اطلاعات به منظور ارضای هدفی خاص در جریان جستجو، فرد ممکن است با نظامهای اطلاع رسانی دستی (مانند روزنامه یا کتابخانه)، یا با نظامهای مبتنی بر رایانه (وب جهانگستر) در تعامل باشد . رفتار اطلاع یابی، سطح جزیی تر رفتار به کار گرفته شده از سوی جستجوگر در تعامل با نظامهای اطلاع رسانی است. رفتار اطلاع یابی شامل تمام تعاملهای با نظام، خواه در سطح تعامل انسان با رایانه (مثل استفاده از موشواره و انتخاب پیوندها)، خواه در سطح انتزاعی است (مثل اتخاذ یک راهبرد جستجوی بولی یا تعیین معیارهایی برای تصمیم گیری در مورد اینکه کدام یک از دو کتابی که از مکانهای همجوار قفسه یک کتابخانه انتخاب شده سودمندتر است) که اعمال ذهنی، نظیر قضاوت در مورد ربط داده ها یا اطلاعات بازیابی شده را نیز شامل می شود . رفتار استفاده از اطلاعات، متشکل از اعمال فیزیکی و ذهنی مبتنی بر اطلاعات راه یافته به درون پایگاه معرفتی شخص است. بنابراین، شامل اعمال فیزیکی مانند علامت گذاری بخشهایی از یک متن برای نشان دادن اهمیت آنها، و نیز اعمال ذهنی مثل مقایسه اطلاعات جدید با دانش موجود است . رفتار اطلاع یابی از جمله مهمترین زمینه های پژوهشی در رشته اطلاع رسانی است و میتواند به عنوان عاملی اثر گذار در فرایند طراحی توسعه وارزیابی نظامهای بازیابی اطلاعات مورد توجه قرار گیرد.در سالهای اخیر تلاشهای فراوانی صورت گرفته است تا به موضوع انسان و رفتار او در جستجوی اطلاعات که جزئی اساسی در تعامل بازیابی اطلاعات است به نحو شایسته پرداخته شود.از همین روست در ادبیات جدید از موضوعی موسوم به( رفتار اطلاعاتی انسان) به مثابه مفهوم نوین و متمایز از مفهوم کلی رفتار اطلاعاتی سخن به میان آمده است که در آن استفاده کننده از نظام اطلاعاتی صرفا به عنوان کاربر جستجوگر یا مصرف کننده تلقی نمیشود بلکه انسانی در نظر گرفته میشد که در چارچوبه ای روانشناختی جامعه شناختی معرفت شناختی و فیزیکی ویژه ای به جستجوی اطلاعات مبادرت میکند .همان گونه ویلسون میگوید:رفتار اطلاعاتی انسان کلیت رفتار انسان در ارتباط با منابع و مجاری اطلاعاتی مانند جستجو و کاربرد اطلاعات به صورت فعال یا انفعالی است در نتیجه شامل روابط رودر رو با دیگران و نیز در یافت انفعالانه اطلاعات مثلا از طریق تبلیغات تلویزیونی است بی آنکه برپایه اطلاعات ارائه شده واکنشی صورت گیرد.

مهارت های اطلاع یابی

یان ما ل لی:مهارت های اطلاع یابی را شامل مهارت های بازیابی ،ارزیابی ،سازماندهی و تبادل اطلاعات میداند.

  • مهارت های بازیابی:شامل شناخت منابع اطلاعاتی مهارت در استراتژی های جستجو و توان استفاده از نمایه نامه ها و چکیده نامه ها.
  • مهارت های ارزیابی:دانش انتخاب و ارزیابی اطلاعات- مهارت در استراتژی اطلاعات
  • مهارت های سازماندهی:مهارت در یادداشت برداری از کتابها و نشریات ومهارت در ذخیره سازی فردی اطلاعات.
  • مهارت های تبادل اطلاعات:توانایی علمی نویسی.

به مجوعه این مهارتها سواد اطلاعاتی گویند و داورپناه در این زمینه میگوید کسانیکه به مهارت های اطلاع یابی دست یافته باشند در جستجوی مستقل اطلاعات توانمند خواهند بود و میتوانند نیازهای اطلاعاتی خود را به راحتی بر طرف نمایند

بررسی الگو های رفتار اطلاع یابی

تأکید کنونی بر نیازهای کاربر، کتابداران را واداشته است تا درباره مفهوم رفتار اطلاع یابی به تتبع بپردازند و با بهره گیری از مبانی نظری روان شناسی، جامعه شناسی و نظریه ارتباطات، الگو هایی را ترسیم کنند . اطلاع یابی با اهداف و مقاصدی برانگیخته می شود و رفتارهای اطلاع یابی از نظر جامعه شناسی همان کنشها هستند. الگو های اطلاع یابی به روشی ساده، روابط بین قضایای نظری و فرایندهای مربوط به شناسایی و پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی را ارایه می کنند . درک رفتار اطلاع یابی، از دغدغه های عمدة اطلاع رسانی است، زیرا این ادراک در ارایه خدمات بهتر به کاربران و طراحی نظامهای اطلاعاتی مناسب نقش اساسی دارد. تا کنون الگوهای رفتاری متفاوتی از سوی صاحب نظران ارایه شده است که در ادامه، مهمترین این الگوها مورد بررسی قرار می گیرد.

الگوی اطلاع یابی الیس

الیس الگوهای رفتار اطلاع یابی دانشگاهی را بررسی کرد. او به جای مراحل اطلاع یابی ترجیحاً اصطلاح ویژگی را به کار می برد. الیس ابتدا به شناسایی ویژگیهای مشترک رفتار اطلاع یابی پژوهشگران در علوم اجتماعی پرداخت و مدلی با 6 ویژگی عمومی عرضه کرد. سپس با مطالعه رفتار پژوهشگران دانشگاهی حوزه علوم، این مدل مورد پالایش قرار گرفت و رده ها یا رده های فرعی وارسی و اتمام به آن اضافه شد .

در الگوی اطلاع یابی الیس، هر الگوی خاص را می توان برحسب ویژگیهای این الگو توصیف کرد. ویژگیهای این الگو به شرح زیراست: 

1) آغاز: شامل فعالیتهای اولیه جستجوی اطلاعات نظیر شناسایی منابعی که ممکن است به عنوان نقطه شروع چرخه پژوهش به شمار آید. این منابع ممکن است همکاران، دوستان و افراد برجسته، مرور پیشینه ها، فهرستهای پیوسته، نمایه نامه ها و چکیده نامه ها باشد.). 2) پیوندیابی: منظور ردیابی منابع معتبر مورد استناد در پانویسها یا ارجاعات منابع و به بیان دیگر ایجاد شبکه استنادی میان منابع است. پیوندیابی اغلب به منظور شناسایی منابع جدید اطلاعات یا نیازهای اطلاعاتی جدید و ارضای این نیازها مورد استفاده قرار می گیرد. پیوندیابی معمولاً از طریق دنبال کردن ارجاعات به دست آمده از مطالعه و تماسهای شخصی به انجام می رسد 3) تورّق (مرور): این کار، نوعی جستجوی نیمه هدایت شده یا نیمه ساخت مند است. تورّق منابع ردیف اول و دوم به عنوان یک فعالیت مهم اطلاع یابی تلقی می شود که تمام پژوهشگران در مقطعی از پژوهش وارد آن می شوند. دو نوع تورق عمده شناسایی شده است: (1) ملاحظة شماره های تازه منتشر شدة مجلات و فهرست مطالب کتابهای مربوط، و (2) بررسی فهرستهای پیوسته، نمایه نامه ها، منابع وب و ارجاعات منابع بازیابی شده و یا خواندن آنها . 4) تمایزیابی: شامل استفاده از تفاوتهای مشهود در منابع اطلاعاتی به عنوان راهی برای پالایش میزان اطلاعات به دست آمده است. منظور از تمایزیابی، فعالیتهایی است که به هنگام ارزشیابی اطلاعات، براساس کیفیت، ماهیت، اهمیت نسبی و سودمندی آن به عنوان روش پالایش میزان و ماهیت اطلاعات به دست آمده، مبنای قضاوت جستجوگر قرار می گیرد . 5) نظارت: عبارت است از روزآمد نگهداشتن اطلاعات خود از طریق جستجوی آگاهی رسانی جاری در حوزه مورد پژوهش. به بیانی دیگر، آگاهی از پیشرفتهای یک حوزه با پیگیری منظم مآخذ خاص (یعنی مجله های هسته، روزنامه ها، کنفرانسها، مجله های عمومی، کتابها و فهرستها) است. 6) استخراج: شامل شناسایی منابع اطلاعاتی مربوط است. در واقع، بررسی دقیق و گزینشی منابع اطلاعاتی و شناسایی مطالب مرتبط را در بر می گیرد. 7) تأیید: یعنی بررسی صحت اطلاعات. ویژگی وارسی انجام فعالیتهای مربوط به بررسی درستی اطلاعات پیدا شده است چون ممکن است اطلاعات جنبه سیاسی داشته یا از مآخذ سیاسی و از گروه های نژادی، مذهبی و قومی به دست آمده باشد که در آن صورت احتمال انحراف یا سوگیری در آن زیاد است. پس باید از درستی و دقت اطلاعات به طور کامل اطمینان یافت و بعد آن را به کار بست 8) اتمام: یعنی جمع بندی تمام مطالب از طریق یک جستجوی نهایی. به طور کلی، الیس تمامی جنبه های رفتار اطلاع یابی را به خوبی مورد بررسی قرار داده است. این الگو، نمونه بسیار خوبی از رفتار اطلاع یابی کامل است که حتی می توان آن را در محیطهای جدید به کاربرد و گسترش داد. نقطه قوت مدل الیس در این است که براساس پژوهشهای تجربی بناشده و در مطالعات پی درپی مورد آزمون قرار گرفته است.

الگوی اطلاع یابی ویلسون

ویلسون، فرایند اطلاع یابی را اولین بار در سال 1983 به عنوان یک الگوی حل مسیله برای پژوهشها به کار برد. سپس در سال 1997 مدل حل مسیله خود را به منظور یکپارچه سازی پژوهشهای این رشته ارایه کرد. در این مدل اطلاع یابی، جستجو و استفاده از اطلاعات با مراحل مختلف فرایند حل مسیله هدف نما در ارتباط است. مراحل حل مسیله عبارتند از: شناسایی مسئله, تعریف مسئله، حل مسئله، و ( درصورت نیاز) بیان راه حل . الگوی رفتار اطلاعاتی ویلسون شامل مؤلفه های زیر است:

  • زمینه نیاز اطلاعاتی
  • متغیرهای مداخله گر
  • رفتار اطلاع یابی (فعال یا غیرفعال)
  • پردازش و استفاده از اطلاعات.

این مؤلفه ها در حقیقت همان عناصر تشکیل دهنده رفتار اطلاعاتی هستند. این الگو چرخه فعالیتهای اطلاعاتی را، از ایجاد نیاز تا مرحله استفاده از اطلاعات، نشان می دهد و متغیرهای مداخله گر زیادی را دربرمی گیرد که تأثیر شگرفی بر رفتاراطلاعاتی دارد و ساختکارهایی که آن را فعال می کند. توضیح هر یک از این مولفه ها از حوصله این مقاله خارج است .

رفتار اطلاع یابی در دنیا جدید

اطلاع یابی مستلزم فراگیری مهارتهاو داشتن ابزارهای خاص به منظور جستجو و دسترسی به اطلاعات مورد نظر است در گذشته ای نه چندان دور کتابداران و متخصصان اطلاع رسانی تنها قشری از جامعه بودند که دانش و مهارت لازم برای جستجو در این منابع را داشتند که به این نوع از فرایند اطلاع یابی سنتی اطلاق میشد ولی با ظهور اینترنت و گسترش شبکه جهانی وب تعداد بسیاری زیادی از استفاده کنندگان از خانه و محل کار خود به تنهایی به جستجو و بازیابی اطلاعات پرداختند و ناگزیر از داشتن دانش در باره اصول و مهارتهای جستجو و بازیابی اطلاعات بودند. پیدایش این حجم عظیم اطلاعاتی دوران معاصر را به عصر اطلاعات تبدیل نموده و پدیده انفجار رابه وجود آورده است .بنابرین اگر جوامع اطلاعاتی معاصر با اصول و روشهای اطلاع یابی آشنا نباشند و نتوانند اطلاعات موجود را به نحو مطلوبی گرد آوری ، پردازش، سازماندهی و دسترس پذیر ننماینددچار اضطراب اطلاعاتی خواهند شد و نمیتوانند از اطلاعات موجود بهره ای ببرند.کولین کول و همکارانش در مورد سازگاری مردم با محیطهای جدید حستجو مطالع ای انجام داده اند که شرح جزئیات و بررسی نتایج این مطالعه بشرح ذیل است:

  • امکان وارد کردن سوالات به زبان طبیعی در نظام
  • رتبه بندی کردن پاسخهای بازیابی شده بر اساس میزان ارتباط با سوال
  • فرمول بندی شدن سوالات به صورت اتوماتیک و یا نیمه اتوماتیک از طریق باز خورد های مرتبط
  • امکان استفاده از نمایه سازی کنترل نشده.
  • امکان نوشتن متن کامل .

عوامل موثر بر رفتار اطلاع یابی

پرسش اساسی آن است که مهمترین عامل تععیین کننده رفتار کدام است :ویژگیهای شخصی و درونی یا محیط بیرونی؟ اگر بدانیم که علل رفتار کدامند بهتر قادر خواهیم بود تا محدودیتها و قابلیتهای کاربر را تشخیص دهیم .الیس معتقد است که هر جستجوگری با توجه به تجربیات دانش نباز اطلاعاتی و سطح انتظار خود در هر یک از مراحل جستجو با سطح متفاوتی از دقت و توجه عمل میکند. وی جستجوگران اطلاعات را از نظر میزان تجربه و دانش جستجو به سه گروه مبتدی و تازه کار ماهر متخصص تقسیم میکند.وی همچنین هزینه دسترس پذیری را یکی از عوامل تاثیر گذار در رفتار اطلاعاتی میداند.ویکری نیز معتقد است : سن - جنسیت - سواد – شغل - موقعیت اجتماعی و سایر خصوصیات افرادی که در ارتباط سهیم هستند –خواه گیرنده فرستنده یا کانال ارتباطی باشند- میتواند بر کنش های آنها تاثیر بگذارد.از نظر پیسلی سابقه تجربه فرد انگیزه تشکیلات حرفه ای نظام اجتماعی سیاسی اقتصادی و سودمندی اقتصادی اطلاعات مهمترین عوامل اثرگذار بر رفتار اطلاعاتی هستند ویلسون خودباوری ، خود اثر بخشی را موثرترین عامل در رفتار اطلاعاتی میداند. وی معتقد است که احساس قوی خود باوری برا ی بهره گیری از یک منبع اطلاعاتی منجربه استفاده گسترده و دقیق تر از آن منبع میشود. اینورسن معتقد است که فرایند اطلاع یابی با عوامل شناختی همچون تفکر قوه اراک حافظه تشخیص یادگیری و حل مسئله در پیوند است. . عوامل موثر بر رفتار اطلاع یابی عوامل فردی =ماند دانش سواد اطلاعاتی عوامل مربوط به قابلیتهای نظام =مانند صفحه رابط کاربر روشهای نمایه سازی و چکیده نویسی

عوامل اجتماعی محیطی =مانند عوامل جمعیت شناختی گروههای اجتماعی جو سازمانی
عوامل مرتبط با اطلاعات = مانند نوع مدرک نوع و نوع و اندازه فایل  ساختار اطلاعات است. 

کارکردهای بررسی رفتار اطلاع‌یابی در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی‎

باتوجه به‌این امر که کتابدارن و متخصصان اطلاع‌رسانی، طیف وسیعی از فعالیت‌‏ها را انجام می‌دهند، آیا اساساً ضرورتی به‌بررسی رفتار اطلاع‌یابی استفاده‌کنندگان ‏در یک کتابخانه یا مرکز اطلاع‌رسانی وجود دارد یا خیر؟ بنا به‌تعریف ارائه شده، رفتار اطلاع‌یابی به‌بررسی نیازهای اطلاعاتی مراجعه‌کنندگان، نحوه ‏انتخاب و دسترسی به منابع اطلاعاتی‎ ‎و مواردی از این قبیل می‌پردازد. کارکردهای زیر را ‏می‌توان برای آن برشمرد. ‎ ‎کمک به‌کتابدارن بخش فراهم‌آوری و مجموعه‌سازی منابع ‏اطلاعاتی در فرم‌ها و شکل‌های مختلف عرضه می‌شوند. کتابداران و متخصصان ‏اطلاع‌رسانی باید با درنظرگرفتن نوع کتابخانه و مرکز اطلاع‌رسانی و نوع استفاده‌‏کنندگان آن، منابعی را انتخاب کنند که در قالبی عرضه شده‌است که غالب استفاده‌‏کنندگان بتوانند از آن استفاده کنند. آگاهی از رفتارهای اطلاع‌یابی استفاده‌کنندگان می‌‏تواند کتابداران بخش فراهم‌آوری را در انتخاب منابع یاری رساند. ‎ ‎کمک به‌تقسیم‌بندی وظایف و ترسیم نمودار سازمانی تردیدی ‏وجود ندارد که نوع مواد و منابع موجو در کتابخانه و مرکز اطلاع‌رسانی بر وظابف ‏کتابداران بخش‌های مختلف تأثیر می گذارد. با بررسی رفتار اطلاع‌یابی ممکن است ‏کتابداران و متخصصان اطلاع‌رسانی به‌این نتیجه برسند که جامعه استفاده کننده به‌‏یک شکل ویژه از منابع (مثلاً نقشه‌ها، مواد دیداری، شنیداری و ...) علاقه بیشتری ‏نشان می‌دهند. گاه لازم می‌شود که بخش جدیدی به‌کتابخانه افزوده شود و یا وظایف ‏کتابداران بخش‌های مختلف، دست‌خوش تحول و دگرگونی شود‎.‎ ‎کمک به‌شناسایی مهارهای لازم برای کتابداران و متخصصان اطلاع‌‏رسانی نظر به‌این‌که رفتار اطلاع‌یابی اهداف جستجوی اطلاعات، ‏روش جستجو، مشکلات جستجو و ‏عوامل موثر بر آن را دربرمی‌گیرد، کتاب‌دار و ‏اطلاع‌رسان با تجربه و آگاهی از رفتار اطلاع‌یابی جامه استفاده کننده از کتابخانه ‏خواهد توانست تا نیاز استفاده‌کنندگان را شناسایی کند، مهارت‌های لازم در بازیابی و ‏استفاده از منبع اطلاعات را شناسایی کرده، دانش و مهارت خود را متناسب با زمان ‏و شرایط و سایر عواملی که بر رفتار اطلاع‌یابی افراد نیز موثرند ارتقا بخشد، بقا ‏و پویایی کتابخانه و مرکز اطلاع‌رسانی را تضمین کند. این امر به‌خصوص در مورد ‏کتابخانه‌های تخصصی صادق است. ‎

نتيجه گيري

اشخاص با تجربه هاي متفاوت در استفاده از نظام هاي بازيابي اطلاعات فارغ از ویژگي هاي نظام جديدهرکدام بر اساس شرایط محیطی و حرفه ای و انگیزشی و روانشناختی رفتار اطلاعاتی خاص خود را دارند. .بنابراين کاوشگران ،كتابداران و اطلاع رسانان با هماهنگ ساختن رفتار اطلاع يابي خود با نظام هاي جديد و با استفاده كارآمد از ويژگي هاي اين نظام هاي بازيابي اطلاعات مي توانند بيشترين بهره را به فراخور این هماهنگی از نحوه بازيابي اطلاعات خویش کسب نمایند.

نویسنده

جستارهای وابسته

پانویس

الگو:پانویس

منابع

پیوند به بیرون